Stymulująca rola metod wykorzystywanych w kształceniu wielozmysłowym w aspekcie integracji sensorycznej.

Współcześnie dużo mówi się o kształceniu wielozmysłowym. Oznacza to w praktyce, że dzieci powinny zdobywać wiedzę o rzeczach, zjawiskach i otaczającej przyrodzie wszystkimi zmysłami jednocześnie. Wiadomo, że dzieci uczą się zarówno w bezpośrednim kontakcie z naturą, jak i przy pomocy różnych pomocy dydaktycznych. W opinii specjalistów taka strategia kształcenia wielozmysłowego jest bardziej skuteczna. Im głośniej mówi się o uczeniu (doświadczaniu) wielozmysłowym, tym częściej słyszymy o Integracji Sensorycznej (ang. Sensory Integration- SI). Oba procesy są ze sobą powiązane. Co więcej, prawidłowo przebiegający proces integracji sensorycznej, warunkuje proces zdobywania wiedzy. Uczenie wielozmysłowe w parze z SI przyczynia się do samoregulacji, komfortu, planowania motorycznego, wpływa na uwagę i koncentrację. Jeżeli zaobserwujemy u dziecka pewne niepokojące objawy w sferze funkcjonowania motorycznego, emocjonalnego, czy też społecznego, należy wnioskować, że jego zmysły nie pracują prawidłowo, a w UN nie dochodzi do prawidłowej interpretacji bodźców docierających ze środowiska. W rezultacie dziecko boryka się z trudnościami w edukacji, a także ma problemy w codziennym funkcjonowaniem w ogóle. 

Dużą rolę odgrywa szybka diagnostyka i wdrożenie terapii, która polega na dostarczaniu różnorodnych bodźców do UN w odpowiedniej ilości i adekwatnych do etapu rozwoju. Nie można zapomnieć, że każde dziecko ma swój profil sensoryczny, w którym ogromne znaczenie ma wrażliwość modulacji oraz różnicowania. Człowiek oprócz zmysłu wzroku, słuchu, węchu, smaku, których sensory są widoczne w budowie anatomicznej posiada także zmysły dotyku, równowagi i czucia głębokiego. Ostatnie trzy zmysły mają wpływ na pozostałe i są (wg naukowców) -podstawą harmonijnego funkcjonowania człowieka. 

Postępowy pedagog-terapeuta, wiedząc jak istotne jest stymulowanie wszystkich zmysłów, będzie planował pracę tak, aby dostarczyć bodźców dla każdego z nich.

Stymulując układ wzrokowy zaplanuje aktywności rozwijające spostrzegawczość dostarczając różnych kształtów i kolorów. Terapeuta będzie starał się, by dziecko dostrzegało różnice, określało odległość, odnajdywało konkretne cele. Stymulując słuch przez dostarczanie różnych dźwięków, będzie rozwijał w nim umiejętność różnicowania i rozpoznawania bodźców dźwiękowych oraz odnajdywania źródła ich pochodzenia. W stymulacji węchowo-smakowej usprawni poznawanie różnych zapachów i smaków oraz umożliwi naukę rozpoznawania ich źródła i kojarzenia z konkretnymi substancjami czy konsystencją. Zmysłowi równowagi dostarczy aktywności, które zapewniają ruch, a tym samym możliwość wykorzystania siły i napięcia mięśni oraz rozwiną umiejętność orientacji w schemacie ciała i przestrzeni, stymulując jednocześnie zmysł propriocepcji. Wykorzystując przedmioty o różnej fakturze oraz temperaturze będzie stymulować zmysł dotyku. Świadomy tych wyzwań pedagog-terapeuta powinien dysponować metodami, które staną się narzędziem wsparcia dla prawidłowego(holistycznego) rozwoju dziecka i umożliwią uczenie wielozmysłowe.

Wychodząc naprzeciw dzisiejszym wyzwaniom nauczania wielozmysłowego, które zgodne jest z założeniami Integracji sensorycznej mamy do dyspozycji wiele ciekawych metod, które możemy sami ulepszać i modyfikować. Wykorzystując przy tym sprzęt, środki dydaktyczne poprawiamy funkcjonowanie dzieci w wielu obszarach umożliwiając im sukcesy edukacyjne i życiowe. Podejmowane działania w aspekcie terapeutyczno-edukacyjnym nazwano rewalidacją, czyli usprawnianiem. W wyniku takich oddziaływań przywraca się dziecku, w miarę możliwości, prawidłowe funkcjonowanie zarówno fizyczne jak i intelektualne.

W literaturze specjalistycznej poleca się wiele metod np. Orfa, Knillów, W. Sherborne, Montessori. Podkreśla się także walory zabaw paluszkowych, czy też szeroko pojętej muzyko- i arteterapii. 

W mojej opinii, bardzo praktyczną metodą wykorzystywaną w stymulacji polisensorycznej jest metoda Porannego Kręgu. Podejmowane aktywności w obrębie tej metody wpływają na zmysły człowieka w sposób odmienny dla każdej pory roku. Według literatury, pochodzące z Natury bodźce są bogatym źródłem doświadczeń i nauki i trudno się z tym nie zgodzić.

O tym, jak można tę metodę skutecznie wykorzystać przedstawię Państwu w następnym artykule.

Mgr Danuta Meller – terapeutka Integracji Sensorycznej, pedagożka, terapeutka TUS

BIBLIOGRAFIA

Okoń, W.: „Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej”. Żak, Warszawa, 1998.

Przyrowski, Z.: „Integracja sensoryczna. Teoria, diagnoza, terapia”. Empis, 2019.

Błachowiak, B.: „Metoda Porannego kręgu-propozycja stymulacji zmysłów dzieci wielorako niepełnosprawnych.” https://integracjasensoryczna.info/art/388 [pobrane: 2024-05-20, godz. 17:05];

Głowacki, S.: „Podstawy dydaktyki ogólnej”. Materiał szkoleniowe. WSH, Kielce. 

https://www.studocu.com/pl/document/wyzsza-szkola-zarzadzania-i-przedsiebiorczosci-z-siedziba-w-walbrzychu/pedagogika-ogolna/materialy-szkoleniowe-podstawy-dydaktyki-ogolnej/43445929; [pobrane: 2024-05-19, godz. 19:40];

Jędrzejowska, A.: „Metodyka pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych i rozwojowych”. Skrypt do przedmiotu. Wrocław 2020. 

https://repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/114734/edition/105571: [pobrano: 2024-05-21, godz. 17:00];

doświadczenia własne.